Üniversite eğitimindeki yetersizlik tartışmaları uluslararası eğitim sıralamasında vücut buldu. Times Higher Education, Dünya Üniversite Sıralaması raporunu sundu. Verilerde Türkiye adına tablo ise oldukça kara.
THE sıralamasında 2015'te 4 üniversitesini ilk 200'e sokan Türkiye, 2016'da sıralama metodunun değişmesinin de etkisiyle ilk 400'e dahi hiçbir üniversitesini sokamadı. En belirgin düşüş ise Boğaziçi ve İstanbul Üniversitesi'nde gerçekleşti.
BOĞAZİÇİ VE İSTANBUL'DA DÜŞÜŞ
Geçtiğimiz yıl rektör atamaları ile tartışmaların odağında olan Boğaziçi Üniversitesi 2016'da ilk 500'de iken şimdi ancak ilk binde tutunabiliyor. Gecen yıl ilk binin dışına düşmüş olan ülkenin en eski üniversitesi İstanbul Üniversitesi bu yıl da ilk 1000’e giremedi.
THE sıralamasında 5 temel alanda toplanmış 13 kriter kullanıldığını aktaran Prof. Dr. Erhan Erkut, "Türk üniversitelerinin dünya sıralamalarında yukarılara çıkmasının tek yolu araştırma çıktılarını yukarıya çekmektir ve bunun nasıl yapılacağı bellidir: İyi araştırmacıları ise alıp onlara araştırmaya uygun şartları sağlamak ve kariyerlerini hedefler doğrultusunda yönetmek gereklidir" değerlendirmesini yaptı.
Erkut, yurt dışındaki üniversitelerin araştırma kaynaklarına harcadığı bütçe üzerinden yaptığı karşılaştırmada "Devlet üniversiteleri arasında THE sıralamasında 2023 yılında en tepede olan ODTÜ’nün 2022 bütçesi 1 milyar TL’nin altında iken, ilk 100’e giren üniversitelerin çoğunun bütçesi milyar dolarlar ile ölçülmektedir" diyerek mevcut durumun vehametini de gözler önüne serdi.
Prof. Dr. Erhan Erkut, bloğunda THE sıralamasına ilişkin yaptığı değerlendirme yazısında şu ifadeleri kaydetti:
Times Higher Education’ın (THE) dünya üniversiteleri sıralamalarında ilk 200’e, 2015’te Türkiye’den 4 üniversite girmişti. Fakat daha önceki yazılarımı okuyanların bildiği gibi 2016’da THE sıralama metodunda yapılan değişikler üniversitelerimizin sıralamasını olumsuz yönde etkiledi.
2016 sıralamasını gördükten sonra şöyle yazmıştım “Görünen o ki, 2016’dan sonra üniversitelerimiz THE dünya üniversiteleri sıralamasında yukarılara tırmanmakta zorlanacaklar ve belki de sadece yöresel sıralamalarda veya genç üniversite sıralamalarında kendilerine üst sıralarda yer bulabilecekler.” Maalesef böyle oldu ve son sıralamada ise bırakın ilk 200’ü, ilk 400’e giren üniversitemiz bile yok.
İLK BİNE GİREN ÜNİVERSİTELER
Bu yazıda 2016’dan bu yana üniversitelerimizin sıralamada nerelerde olduğuna odaklanacağım. Son 8 yılın tümünde THE sıralamalarında ilk 1000’e girebilen 7 üniversitemizin sıralamalardaki
yerleri (2022’de yukarı çıkanları yeşil ile aşağıya düşenleri ise sarı ile işaretledim):
2016’DAN BU YANA BU TABLODA NELER OLDU?
- Sıralamada ilk 2 sırada hep vakıf üniversiteleri oldu,
- Devlet üniversiteleri arasında 2023’te ODTÜ en yüksek sıralamaya sahip,
- Sabancı ve Koç yükselişe geçtiler,
- Bilkent 2017’ye kadar ilk 400’de iken düşüşe geçti,
- Boğaziçi ilk 500’de iken şimdi ancak ilk 1000’de tutunabiliyor,
- Gecen yıl ilk binin dışına düşmüş olan ülkenin en eski üniversitesi İstanbul Üniversitesi bu yıl da ilk 1000’e giremedi.
İLK 500'DE VAKIF ÜNİVERSİTELERİ VAR
Özetle, 2016’dan 2023’e gelirken en tepedeki üniversitelerimizin çoğu birkaç basamak aşağıya düştüler. İlk 500’de sadece iki vakıf üniversitemiz bulunuyor. 2015 sıralamasından 2016’ya geçerken üniversitelerimizin sıralamada radikal olarak aşağılara düşmesinin nedeni metodolojinin değiştirilmesi idi.
SIRALAMANIN BELİRLEYİCİSİ 13 KRİTER
Peki 2016’dan bu yana üniversitelerimizin genellikle düşüşte olmalarının nedeni nedir? Bu soruyu cevaplayabilmek için önce THE kriterlerine, sonra da sıralamalara dikkatlice bakmak gerek. THE sıralamasında 5 temel alanda toplanmış 13 kriter kullanılmakta:
1) Eğitim (%30)
a. bilinirlik anketi (%15)
b. öğrenci-hoca oranı (%4.5)
c. doktora-lisans diploma oranı (%2.25)
d. verilen doktora sayısının öğretim görevlisi sayısına oranı (%6)
e. kurumsal gelir (%2.25)
2) Araştırma (%30)
a. bilinirlik anketi (%18)
b. hoca başına makale sayısı (%6)
c. hoca başına araştırma geliri (%6)
3) Atıflar (araştırmanın etkisi) (%30)
4) Uluslararasılık (%7.5)
a. uluslararası/ulusal öğrenci oranı (%2.5)
b. uluslararası/ulusal hoca oranı (%2.5)
c. uluslararası ortak yazarlı makale oranı (%2.5)
5) Endüstri gelirleri-inovasyon (hoca başına endüstriden sağlanan gelir) (%2.5)
THE kriterlerinin, başka bazı sıralamalara (örneğin ARWU ve URAP) göre daha kapsamlı olduğunu gözlemliyoruz. Öte yandan eğitim kriterinin ağırlığının yarısı, araştırma kriterinin ağırlığının ise yarısından fazlasının sübjektif anket sonuçlarından geldiğini de vurgulamak gerek.
AĞIRLIK, AKADEMİSYEN DÜŞÜNCELERİ
Yani THE sıralamasında kullanılan ağırlıkların üçte biri akademisyenlerin üniversiteler hakkında ne düşündüklerine dayanıyor. Ankete katılan her akademisyen, kendi alanında en iyi olarak düşündüğü (sadece) 15 üniversiteyi sıralıyor. Kanımca bu nokta THE sıralamalarının en sorgulanabilir yanını oluşturuyor.
Kriterlere dikkatlice baktığımızda, üniversitelerimizin yukarılara çıkmasının zor olduğunu
çıkarabiliriz. Bilinirlik anketlerinde, Batı’daki üniversitelerle kıyaslandığında çoğu yeni, küçük ve
düşük bütçeli olan üniversitelerimizin iyi sonuçlar almasını beklemek fazla iyimserlik olur.
ÜNİVERSİTELERİN 100 ÜZERİNDEN PUANLARI
Türkiye’deki yüksek öğrenci-hoca oranlarını ve doktora yerine lisans ağırlıklı eğitim politikalarını
da düşünürsek üniversitelerimizin eğitim kriterinden yüksek puanlar almasını bekleyemeyiz.
Özetle, üniversitelerimizin THE sıralamasında çok yukarılarda olmasını beklememeliyiz.
İstanbul Haber Ajansı
