Rusya’nın asırlık liman şehri: Novorossiysk

07.06.2011 10:12

Rusya’nın güneyindeki federal yönetim birimi olan Krasnodar Krai’de yer alan Novorossiysk, önemli bir liman şehri.

Rusya’nın güneyindeki federal yönetim birimi olan Krasnodar Krai’de yer alan Novorossiysk, önemli bir liman şehri.

Bulunduğu bölge asırlar boyu tahıl ticaretinde ön plana çıkan Novorossiysk bugün uluslararası ulaşım koridorlarının birleştiği, Kazakistan ve Rusya petrolünün Karadeniz’e ulaştığı noktada stratejik bir konuma sahip.

Antik çağda bir Yunan kolonisi tarafından tahıl ticaretinde kullanılan Novorossiysk, 13. yüzyılda Cenova kolonilerinin yerleşim yeri oldu. 1722’den itibaren uzun bir dönem Osmanlı idaresinde kalan bölge, Osmanlı-Rus Savaşı (1828- 1829) sonrasında Rusya’nın eline geçti.

Günümüzün Novorossiysk şehri 1838’de Rus Donanması’nın Doğu Karadeniz’de üslendiği bir Rus kalesi olarak kuruldu. Rusya’nın iç bölgelerine ulaşım bağlantısı olmayan şehrin gelişimi, 1882’de limana kadar uzanacak demiryolunun inşası için alınan kararla hız kazandı. Yine aynı yıl bölgedeki ilk çimento fabrikası açıldı. 1888’de rıhtım sayısının artırılması ve inşaatın tamamlanmasıyla limana petrol ve tahıl yüklü vagonlar ulaşmaya başladı.

II. Dünya Savaşı sırasında 1941- 1945 yıllarında Alman donanmasına karşı gösterdiği kahramanlıklar nedeniyle “hero city-kahraman kent” olarak anılan 12 şehirden biri Novorossiysk. Ağır yaralar alan Novorossiysk yeniden inşa edildi ve zaman içinde sanayinin gelişimi ile nüfus da artmaya başladı.

Sanayi merkezi

Yaklaşık 300 binlik nüfusu ile Novorossiysk turistik bir sahil şehri olmaktan çok sanayinin yoğunlaştığı bir şehir. Rusya’nın çimento sanayisinin merkezi durumunda. Zengin kireç taşı madenleri şehir ve çevre bölgedeki çimento sanayisini destekliyor. Diğer sanayi kolları limancılık, gemi yapım ve onarım, çelik, gıda, tahıllar, metal ürünler ve hafif endüstrilerden oluşuyor. Şehir ülkenin Karadeniz’deki başlıca limanı olarak demiryolu ve otoyollarla Rusya’nın sanayi ve kalabalık nüfuslu yerleşimlerine, Transkafkasya (Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan) ve Orta Asya’ya bağlanıyor. Aynı zamanda Rus Donanması’nın Karadeniz Filosu’nu da barındıran üssü.

Boru hattının bölge ekonomisindeki önemi

Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu (CPC) ile Hazar petrolü Kazakistan’ın Tengiz Bölgesi’nden Novorossiysk yakınlarında Karadeniz’e varıyor. Kashagan ve Karachaganak Bölgeleri petrolü de buradan ihraç ediliyor. Ayrıca 2004 yılından itibaren Rus petrolü de Krasnodar Krai Bölgesi’nde Kropotkin’den hatta dahil oluyor. Novorossiysk Karadeniz’in en yoğun petrol limanı olarak ön plana çıkıyor. Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu’nun kapasite artırımı projesi ile Novorossiysk’e iki kat daha fazla petrol akacak; CPC Deniz Terminali’ndeki ve bölgedeki ham petrol tank kapasiteleri de artırılacak. 2014’te tamamlanması planlanan projenin ülke ve şehir ekonomisine daha fazla katkı sağlaması bekleniyor.

Diğer yanda Rusya’nın Asya’daki büyüyen talebi karşılamak üzere Pasifik kıyılarına ve Çin’e boru hattı (ESPO) ile ham petrol taşıma girişiminin şehir ekonomisini olumsuz yönde etkilemesi söz konusu. 2014 sonunda Sibirya’dan Çin’e günde 1 milyon varil petrol ulaşıyor olacak. Bu da liman ve boru hatlarından Avrupa’ya giden petrolün yüzde 10’unun Asya’ya yönlendirilmesi anlamına geliyor.

Rusya dış ticaretinde limanın stratejik konumu
Novorossiysk Limanı Rusya’nın ihracat ve ithalat üssü olarak ülkenin denizyoluyla yapılan dış ticaretinin yüzde 30 kadarını gerçekleştiriyor. Kuru, sıvı dökme yük, genel kargo ve konteyner kargolarının elleçlendiği limanda kış aylarında buzlanma olmadığı için yıl boyunca hizmet veriliyor. Liman Karadeniz-Azov Havzası’nda coğrafya, topografi ve altyapı açısından en elverişli şartlara sahip. Limanda oluşturulan dalgakıranlar ve mendirekler sistemi ile limanın çalışmama süresi minimuma indirilerek yıl boyu navigasyon sağlanabiliyor. Liman Rusya’yı Akdeniz, Orta Doğu, Afrika, Güney ve Güney Doğu Asya ve Kuzey ve Güney Amerika’ya bağlayan
uluslararası ulaşım koridorlarının birleştiği noktada bulunuyor. Rusya’nın Güney ve Orta Bölgeleri’nden – Ural, Volga Bölgeleri ve Orta Asya dahil- nakledilen kargolar buradan dünyanın çeşitli limanlarına taşınıyor.

Liman’ın diğer özelliklerinden birisi de Bağımsız Devletler Topluluğu ve Baltık Bölgesi’nde en fazla derinliği sahip olması (maksimum derinlikler petrol rıhtımlarında 24,5 metre, dökme yük, genel kargo ve konteyner rıhtımlarında 14,5 metre). Bu nedenle yüksek kapasiteli gemilere hizmet verebiliyor, böylece düşük navlun ücretleri sunuyor. Depolama tesisleri de ihracatta FOB teslimatlar (gemi bordasında teslim) için avantaj sağlıyor. Yaklaşık 100 hektarlık alanda kurulu limanda 9,15 kilometre uzunluğunda 43 rıhtım var. 18,9 hektarlık açık, 6,2 hektar kapalı, 0,416 hektar soğuk depolama sahası mevcut.

Rıhtım ekipmanları arasında 45-103,1 ton kapasiteli 14 mobil vinç, 5-63 ton kapasiteli 60 raylı (gantry) vinç, 5 ton kapasiteli 1 gezer köprü (overhead) vinç yer alıyor. Konteyner trafiği 2009’da 234,8 bin TEU olurken 2010’da yüzde 100,8 artarak 471,4 bin TEU (3,81 milyon ton) oldu. Diğer kargolarda önceki yıla göre düşüş yaşanırken, elleçlenen tüm yükler toplamı - konteyner tonajı dahil - 81,6 milyon ton oldu. Sıvı 55,42 milyon, dökme 11,8 milyon, genel kargo 10,56 milyon ton olarak gerçekleşti.

İSTANBUL HABER AJANSI